Zagadnienie polsko-rosyjskie w publicystyce powojennej emigracji (1945-1980), 2006, 279 s. ISBN

Po II wojnie światowej przez długi czas jedynym wyrazicielem niezależnej myśli politycznej pozostawały środowiska emigracyjne. Ich koncepcje oddziaływały na kształtującą się w Polsce opozycję, a w konsekwencji na kierunki rozwoju państwa polskiego po 1989 roku.

Rozprawa Tomasza Tokarza jest próbą rekonstrukcji stanowiska publicystyki emigracyjnej wobec tzw. Kwestii polsko-rosyjskiej. Zagadnienie to zajmowało kluczowe miejsce w analizach i dyskusjach prowadzonych na łamach prasy, na kartach broszur politycznych. Od jego rozwiązania zależała realizacja głównego celu wychodźstwa-odzyskanie przez Polskę niepodległości. Mimo zmian politycznych po 1989 roku wiele tez przedstawianych przez emigrację zachowało aktualność. Wciąż jest daleko do zakończenia odwiecznego polsko-rosyjskiego sporu. Wykorzystanie dorobku uchodźstwa dotyczącego tej problematyki może być elementem budowy programu porozumienia Polaków i Rosjan.

Podjęcie się opisu stosunków polsko-rosyjskich (sowieckich) jest, poza zadaniem samym w sobie, czymś znacznie wiecej. Jest biorąc pod uwagę ilość poświęconej temu zagadnieniu uwagi, w zasadzie analizą emigracyjnej kultury politycznej, jej światopoglądu, jakości politycznego myślenia, zdolności radzenia sobie z niesprzyjającą rzeczywistością. Jest również próbą wystawienia świadectwa emigracji jako organizmowi politycznemu, odpowiedzią na pytanie czym była, jak pojmowała swoją rolę, wreszcie w jaki sposób rolę tę usiłowała wypełnić. […-] To o czym wspominam, traktuję przede wszystkim jako werdykt potwierdzający zasadność, a zarazem dowód istoty podjętego przez Autora tematu, który mimo swego znaczenia, nie był dotąd obiektem szerszego zainteresowania badaczy.

(Z recenzji Rafała Habielskiego)