Tysiąc sztuk awangardowych

UWAGA: pozycja w dwóch wersjach okładki, brak możliwości wyboru okładki.

Cykl „Tysiąc sztuk awangardowych” to wielopostaciowa medytacja nad wierszem scenicznym i nad praktyką sceniczną wiersza. Jest medytacją wielopostaciową z powodu wielości swoich kształtów i różnorodności występujących w cyklu postaci. I jest to medytacja lekko, bez docisków, intonowana w języku, zarówno w swoich gestach buffo (albo takich, co na błazeństwa wyglądają), jak i w intensywnie obecnych miniaturach o przemijaniu (które na błazeństwa nie wyglądają, ale i w tej grupie sztuk postaciom nie każe się nosić ciężarów ponad siły).

(…) Gdyby każdy składnik tytułu One Thousand Avant-Garde Plays okazał się równie chybotliwy jak „tysiąc”, chwyt umowności zużyłby się od razu. A chwyt, który miast aktywizować, z miejsca się neutralizuje, który miast dodawać ducha, animusz odbiera – radzi sobie pośród innych chwytów słabo, osuwa się w niewydolność. Coś musi się trzymać mocniej. Bez kotwicy nawet ożywczy żart liczebnikowy nie zdołałby utrzymać się na powierzchni. Przymiotnik „awangardowy” zakreśla miarę umowności dwóm pozostałym słowom tytułu. Sam także nie jest niepodległy, bo znaczy to, co znaczy, razem z nimi dwoma, więc jasna sprawa też poddaje się ich działaniu.

Piotr Sommer

Kenneth Koch (1925–2002) urodził się w Cincinnati w stanie Ohio. Służył w piechocie amerykańskiej na Filipinach (1943–46). Studiował na Harvardzie (1946–48), gdzie poznał Franka O’Harę i Johna Ashbery’ego. Doktorat zrobił na Columbii (1959). Jako stypendysta Fulbrighta przez kilka lat mieszkał w Europie. Współredagował „Locus Solus” (1961–62), wydawany we Francji anglojęzyczny periodyk, który ożywił praktyki literackiego eksperymentu. Zanim na ponad czterdzieści lat zakotwiczył na wydziale anglistyki i komparatystyki na Columbii, wykładał na kilku innych uczelniach amerykańskich.

Był legendarnym nauczycielem creative writing. Sztuki pisania wierszy uczył studentów, dzieci i ludzi starych. Podobnie jak dla innych poetów „szkoły nowojorskiej” duże znaczenie miała dla niego awangarda poetycka przełomu XIX i XX stulecia (od Francuzów po Oberiutów), a także twórczość amerykańskiej awangardy malarskiej w drugiej połowie XX wieku (od ekspresjonistów abstrakcyjnych po realistów). Wśród malarzy, z którymi się przyjaźnił, byli Nell Blaine, Jane Freilicher, Alex Katz, Fairfield Porter, Larry Rivers. Trwałą cechą jego pisania  był eksperyment (teksty sceniczne Kocha wystawiały głównie teatry alternatywne). Odnowił teatr poetycki i przywrócił mu nierozdzielność obu tych właśnie składników: poezji i teatru. Lekkość i poczucie humoru, które go wyróżniają, budziły dystans poetów bardziej solennych.

Pisał wiersze, sekwencje wierszy, cykle miniatur i długie poematy. Był autorem komiksów (The Art of the Possible: Comics, Mainly without Pictures, 2004) i współautorem charakterystycznych dla poetów nowojorskich „kolaboracji” (Interlocking Lives, 1970; wraz z Aleksem Katzem). Debiutował arkuszem Poems (Tibor de Nagy, z illustracjami Nell Blaine, 1953). Opublikował liczne zbiory wierszy i sztuk, m.in.: Thank You and Other Poems (1962), Bertha and Other Plays (1966), The Pleasures of Peace (1969), The Art of Love (1975), (1977), The Burning Mystery of Anna in 1951 (1979), Days and Nights (1982), One Thousand Avant-Garde Plays (1988), One Train (1994), The Gold Standard: A Book of Plays (1996), Straits (1998), New Addresses (2000), Sun Out: Selected Poems 1952–54 (2000), A Possible World (2002). Jest autorem powieści The Red Robins (1975), tomu opowiadań Hotel Lambosa (1993), i kilku klasycznych dziś książek edukacyjnych o poezji – ostatnią jest Making Your Own Days: The Pleasures of Reading and Writing Poetry (1998).

Po śmierci Kocha ukazała się księga jego wierszy zebranych, The Collected Poems of Kenneth Koch (2005), tom On the Edge: The Collected Long Poems (2007), który przynosi sześć poematów opublikowanych wcześniej w osobnych książkach, tom prozy Collected Fiction (2005), oraz The Banquet (2013), który zbiera wszystko, co opublikował z myślą o scenie.

Wybór, przekład i opracowanie: Piotr Sommer