Strój - zwierciadło kultury

Ubiór to forma twórczości w najbardziej dosłowny, fizyczny sposób najbliższa człowiekowi, która była przez długi czas, właśnie z tego powodu, niedoceniana i marginalizowana. Historia i historia sztuki zaliczały kostiumologię do „nauk pomocniczych”, a nie do obszaru pierwszoplanowych studiów; również antropolodzy, doceniając społeczne funkcje ubioru, rzadko traktowali go jako samodzielny temat badawczy. Nie bez znaczenia zapewne pozostaje fakt, że w większości kultur kwestie stroju, jego zdobienia i związek z cielesnością powiązane były z aktywnością kobiecą, a przez to społecznie mniej istotną, czy też „niepoważną”. Jednocześnie bardzo często dziedzina ta pozostawała jedyną akceptowalną formą aktywności artystycznej kobiet.

Ostatnie ćwierćwiecze przyniosło jednak rozwój interdyscyplinarnych studiów nad ubiorem i modą, związanych m.in. ze znacznym poszerzeniem pola badań historii sztuki, coraz mocniej osadzonej w szerszym kontekście nauk społecznych. Na gruncie polskim studia nad ubiorem także zyskują coraz większe zainteresowanie i atrakcyjność. Rozwój tej dyscypliny nastąpił równolegle w dwóch dziedzinach – w „klasycznej” historii sztuki i w szeroko pojętej antropologii kulturowej. Niniejszy tom jest rezultatem spotkania reprezentantów tych dziedzin. Jest przeglądem problematyki, którą podejmują obecnie polskie studia nad ubiorem.

Spis treści / Contents:
Joanna Wasilewska, Wstęp / Introduction; HALINA WITEK-TYLCZYŃSKA, Kim jestem / skąd jestem? Czytanie stroju / Who am I / where I am from? Interpreting outfit; ANNA WYSZYŃSKA, Strój – dzieło sztuki?/ Dress = artwork?; BEATA BIEDROŃSKA-SŁOTA, Od pelotte do kontusza – o ubiorach i ich znaczeniach / From pelotte to kontusz – about costumes and theirs significance; KATARZYNA WAGNER, Czy szata zdobi człowieka? O stroju europejskich monarchow przełomu XVII i XVIII wieku / Do the clothes make the man? European monarchs clothes / clothing in the 17th and 18th century; ZBIGNIEW CHMIEL, Strój mieszkańcow Syberii okiem Sarmatów – ubiory poddanych cara w świetle dwoch polskich pamiętników szlacheckich / Garb of the Siberian inhabitants through eyes of Sarmatians – outfit of Tsar’s subjects in the light of two Polish noblemen memoirs; ANNA MOŻDŻYŃSKA-NOWOTKA, Pochwała kostiumu, czyli geneza mody dziecięcej / The eulogy of costume or the origin of children’s fashion: inspirations and mechanisms; MARCIN RADWAN, (Do)strojony świat filmow Jamesa Ivory’ego / The stylish world of James Ivory’s movies The stylish world of James Ivory’s movies; ANNA LEBET-MINAKOWSKA, Ubiór jako wyznacznik żydowskości i znak przynależności religijnej / Dress as a determinant of Jewishness and a sign of religious affiliation; AGATA KONDRAT, Tradycyjny strój żydowski jako odzwierciedlenie kontaktow kulturowych żydowsko-polskich / The traditional Jewish garment as a mirror of intercultural Jewish-Polish contacts; ALEKSANDRA KAJDAŃSKA, Cheongsam – czytając ubior. Pochodzenie, kreatorzy, innowacje / Cheongsam – reading the dress. History, creators and innovations; MARTA MAZUREK, Symbolika stroju kobiecego w filmie Zhanga Yimou „Zawieście czerwone latarnie” / The symbolism of female costumes in Zhang Yimou’s Raise the Red Lantern; MAGDALENA FURMANIK-KOWALSKA, Rola kimona we współczesnej sztuce artystek japońskich / Kimono in the contemporary Japanese women art; KLAUDIA ADAMOWICZ, Istota i znaczenie Lolita Fashion / The essence and the meaning of Lolita Fashion; MARIA SZYMAŃSKA-ILNATA, Batik jako element stroju Jawajczyka / Batik as an element of clothing of Javanese people; DOROTA KAMIŃSKA-JONES, Strój jako wyznacznik statusu kobiety w Indiach / A woman’s attire as an indicator of her status in India; PAULINA NIECHCIAŁ, Strój jako ekspresja tożsamości religijnej. O współczesnych wyznawcach zaratusztrianizmu w Iranie / Zoroastrians and the creation of myth of pre-islamic Iran; DOMINIKA ŁUKOSZEK, O co walczy „muzułmańska Barbie”? / About what fights „Muslim Barbie”?; MARTA SKWIROWSKA, Juchitan de Zaragoza, miejsce, gdzie strój ma wiele twarzy / Juchitán de Zaragoza: place where the costume has many faces; PIOTR GRZEGORZ MICHALIK, Zinacantan: dzieje różu i błękitu / Zinacantán: a story of pink and blue.