Przetrwać Żyć dalej Rozmowy z więźniarkami z Europy Środkowej 1945-1956

Rozmowa z człowiekiem doświadczonym, często głęboko, przez przeszłość (historię) to wielka lekcja cierpliwości i empatii. W czasie takiego spotkania trzeba się otworzyć na osobę siedzącą naprzeciwko – na jej sposób myślenia, który pozwalał jej uporządkować swój świat – i spróbować odnaleźć w tym procesie ulgę. Te spotkania postrzegam przez pryzmat mądrości Emmanuela Levinasa. Filozof ten uczył, że spotkanie z drugim człowiekiem twarzą w twarz jest nie tyle doświadczeniem, co wykroczeniem poza siebie. Wykroczenie to zmusza do zetknięcia się ze słabością czy podatnością na zranienie drugiego (vulnerability). To w trakcie spotkania z drugim człowiekiem stykamy się z drugą osobą, która nie jest ani taka jak my, ani nawet od nas inna, ale całkowicie autonomiczna.
— Anna Müller, Wstęp
Lektura rozmów zmusza czytelniczkę/czytelnika do rezygnacji z prostych ocen. W więzieniu w jakimś stopniu z jednej strony niknie prosty podział na dobro i zło, z drugiej jednak dobro i zło stają się niejako bardziej znaczące. Często dzięki „dobrym” zachowaniom „złych”, czy też osób stojących nie po stronie więźniarek, udaje się osadzonym uzyskać lepszą pracę, wyzdrowieć, a w konsekwencji przetrwać. To każe postawić szersze pytanie o kategorie dobra i zła oraz ich definiowanie w sytuacjach granicznych.
— Katarzyna Sierakowska
Anna Müller