Interpelacje poselskie w Sejmie Śląskim 1922–1939. Regulacja prawna i praktyka

Prawo interpelacji jest jednym ze środków kontroli administracji (władzy wykonawczej) przez władzę ustawodawczą. Stanowi ono w ten sposób istotny komponent równoważenia władz. A równowaga władz jest nieodzownym elementem trójpodziału władzy.

Podstawę materialno-prawną interpelowania stanowił art. 14 ustawy konstytucyjnej z 15 lipca 1920 roku, zawierającej statut organiczny województwa śląskiego (Dz.U.R.P. Nr 73, poz. 497), podczas gdy formalne prawo interpelowania, a więc tryb realizacji prawa materialnego, określały regulaminy sejmowe. Art. 14 ustawy konstytucyjnej stanowił, że Sejm Śląski ma prawo interpelowania wojewody śląskiego i Śląskiej Rady Wojewódzkiej. Regulaminy sejmowe z lat 1922, 1923, 1930 i 1936 określały procedurę interpelowania w jego trzech okresach: wnoszenia interpelacji; załatwiania interpelacji przez organy interpelowane; sejmowej oceny odpowiedzi, udzielonej przez interpelowanych.

Prawo interpelowania było prawem zespołowym, dlatego każdy z regulaminów określał minimalną liczbę podpisów interpelantów pod interpelacją: 7 (regulaminy z lat 1922, 1923); 5 (regulamin z 1930 roku); 3 (regulamin z 1936 roku).

Konfrontacja praktyki z przepisami o interpelowaniu pokazuje, że nie zawsze formalne prawo interpelowania było w praktyce dotrzymywane.

Posłowie czterech Sejmów Śląskich wnieśli w sumie 141 interpelacji. Największa aktywność interpelowania cechowała dwa kluby partii robotniczych: Polskiej Partii Socjalistycznej (potem Klubu Posłów Socjalistycznych) i Narodowej Partii Robotniczej). Najmniejsza (3 interpelacje) - sanacyjny Klub Narodowego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy.

Z kilkunastu grup tematycznych wszystkich interpelacji, aż 45 interpelacji (31,9 %) tworzyły interpelacje o charakterze socjalnym, stanowiąc wierne odbicie problemów społecznych Śląska: wzrastającego bezrobocia, lokautów, zwalniania pracowników, nieregularnego, czy spóźnionego wypłacania zasiłków, świętowania, świętówek, tj. pracy nie we wszystkie dni tygodnia, zawieszania płacenia rent, braku ubezpieczeń na wypadek bezrobocia itp.

Książka jest adresowana do teoretyków prawa, konstytucjonalistów, administratywistów, historyków ustroju Śląska, politologów i parlamentarzystów.